ثبت جهانی طلای یزد
طلای یزد؛ درخشش هنر ایرانی در فهرست میراث جهانی
هنر زرگری سنتی یزد، با ثبت در فهرست میراث ناملموس یونسکو، جایگاه جهانی پیدا کرد تا جهانیان بیش از پیش با گوشه‌ای از اصالت و ظرافت هنر ایرانی آشنا شوند.
طلای یزد تنها یک صنعت نیست؛ بلکه روایتگر فرهنگی ریشه‌دار است که از دل بازارهای سنتی این شهر برخاسته و نسل به نسل منتقل شده است. هنری که بخشی از هویت مردم یزد را شکل داده و اکنون جهانی شده است.
پیشینه‌ای زرین در دل کویر
ساخت زیورآلات طلا در ایران سابقه‌ای طولانی دارد و در شهرهای مختلف با سبک‌ها و طرح‌های گوناگون انجام می‌شود. در این میان، طلای یزد جایگاهی ویژه دارد. یافته‌های تاریخی از دوران اشکانیان تا به امروز نشان می‌دهند که یزد یکی از قدیمی‌ترین مراکز طلاسازی در کشور بوده است؛ جایی که زرگران هنرمندش، طلاهایی نفیس برای پادشاهان و بزرگان ساخته‌اند.
ویژگی‌های منحصربه‌فرد طلای یزدی
طلاهای ساخته‌شده در یزد با طرح‌هایی اصیل و دست‌ساز، از ویژگی‌هایی برخوردارند که آن‌ها را از دیگر مصنوعات طلا متمایز می‌کند:
- عیار بالا: اغلب طلای یزدی با عیار ۲۰ تولید می‌شود که یکی از خالص‌ترین عیارها در صنایع زیورآلات است.
- مقاومت و زیبایی: این طلاها در برابر زنگ‌زدگی مقاوم‌اند و انعطاف‌پذیری بالایی دارند. وزن سبک و رنگ درخشان آن‌ها نیز محبوبیت زیادی برایشان به‌همراه آورده است.
- ارزش فرهنگی: طلای یزد نه فقط یک زیور، بلکه حامل هویت تاریخی، فرهنگی و هنری است؛ گنجینه‌ای از ذوق و مهارت زرگران یزدی.
فرآیند ثبت جهانی
پرونده ثبت جهانی طلای یزد، با همکاری اداره‌کل میراث فرهنگی یزد، اتحادیه طلا و جواهر، پژوهشگران صنایع‌دستی و مرکز تحقیقات هنرهای سنتی تدوین شد. کارشناسان یونسکو پس از بازدید میدانی، گفت‌وگو با استادکاران و بررسی اصالت این هنر، ثبت جهانی آن را تأیید کردند. شورای جهانی صنایع‌دستی نیز یزد را به‌عنوان «شهر جهانی زیورآلات سنتی» معرفی کرد.
دستاوردهای ثبت جهانی برای یزد و ایران
📌 گردشگری هنری: بازدید از کارگاه‌های سنتی و خرید زیورآلات دست‌ساز، تجربه‌ای منحصربه‌فرد برای گردشگران داخلی و خارجی خواهد بود.
📌 برندسازی و صادرات: ثبت جهانی، فرصت صادرات طلای یزد به بازارهای هدف از جمله ترکیه، امارات و اروپا را فراهم می‌سازد.
📌 آموزش و اشتغال: این رویداد می‌تواند بستر آموزش این هنر در مدارس و دانشگاه‌ها و اشتغال‌زایی برای نسل جوان را گسترش دهد.
📌 احیای کارگاه‌ها: حمایت از کارگاه‌های سنتی تعطیل‌شده و بازگرداندن رونق به این صنعت بومی.
۶۰۰ کارگاه فعال، ۲۰۰۰ شاغل مستقیم
بنا بر اعلام مدیرکل میراث‌فرهنگی استان، یزد دارای بیش از ۶۰۰ کارگاه تولید زیورآلات سنتی و هزاران شاغل مستقیم و غیرمستقیم است. او همچنین به اصالت، صداقت، مهارت فنی و حضور مؤثر استادکاران و جوانان یزدی به عنوان عوامل مؤثر در ثبت جهانی این هنر اشاره کرد.
طلای یزد؛ پیوند اصالت با نوآوری
مدیران گردشگری و میراث فرهنگی بر این باورند که ثبت جهانی، فرصتی تازه برای توسعه اقتصاد هنری یزد است. از آن‌جا که طلا با پشتوانه تاریخی و فرهنگی خود می‌تواند یکی از ارکان مهم اقتصاد گردشگری باشد، این رویداد جایگاه یزد را به‌عنوان مقصدی جذاب برای گردشگران هنر‌دوست تقویت می‌کند.
سخن پایانی
ثبت جهانی طلای یزد، تنها درخشش فلز زرد نیست؛ بلکه تجلی فرهنگ، هنر و اصالتی است که از دل کویر برخاسته. اکنون، نوبت آن است که با حمایت هنرمندان، آموزش نسل جدید و بهره‌برداری هوشمندانه از این میراث، طلای یزدی به برند جهانی تبدیل شود و افتخاری پایدار برای ایران به ارمغان آورد.
